Poziom rozwoju społecznego jednostek terytorialnych jest tematem ważnym w kontekście polityki wyrównywania regionalnych różnic rozwojowych. Dysproporcje przestrzenne w zakresie rozwoju należą dziś do głównych problemów społecznych m.in. w woj. małopolskim. Celem badania omawianego w artykule jest porównanie zmian poziomu rozwoju społecznego – z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego – powiatów woj. małopolskiego w latach 2010–2019. Ocena sytuacji powiatów została przeprowadzona na podstawie 10 wybranych cech diagnostycznych opisujących sytuację demograficzną, rynek pracy, edukację, poziom życia i ochronę zdrowia mieszkańców, które zaczerpnięto z Banku Danych Lokalnych GUS. Zastosowano metodę porządkowania liniowego obiektów wielowymiarowych w ujęciu dynamicznym. Na podstawie dynamicznego miernika syntetycznego wyznaczono wielkość zmian w poziomie rozwoju powiatów. Wyniki badania wykazały, że we wszystkich powiatach nastąpił wyraźny spadek wartości miernika syntetycznego opisującego sytuację demograficzną i edukację. Pozytywnym zjawiskiem jest znaczący wzrost we wszystkich powiatach wartości miernika syntetycznego opisującego rynek pracy, warunki życia i ochronę zdrowia ludności. Dysproporcje między powiatami w okresie objętym analizą pogłębiły się w przypadku sytuacji demograficznej i edukacji, natomiast zmniejszyły się pod względem sytuacji na rynku pracy, warunków życia i ochrony zdrowia ludności.
rozwój społeczny, porządkowanie liniowe, dynamiczny miernik syntetyczny, powiaty
O15, O18, C10, R23
Bożek, J. (2002). O niektórych metodach porządkowania liniowego. Wiadomości Statystyczne, 47(9), 10–16.
Bożek, J. (2016). Differentiation of Districts of the Małopolskie Voivodeship with Respect to Chosen Social Problems. Journal of Agribusiness and Rural Development, 2(40), 249–256. https://doi.org/10.17306/JARD.2016.28 .
Bożek, J., Szewczyk, J. (2014). Zróżnicowanie powiatów województwa małopolskiego pod względem poziomu infrastruktury technicznej i społecznej. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (108), 69–78. https://doi.org/10.22630/EIOGZ. 2014.108.40 .
Chrzanowska, M., Drejerska, N. (2016). Ocena rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem metody analizy wielowymiarowej. Wiadomości Statystyczne, 61(6), 59–69. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1007 .
Czyż, T. (2012). Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w ujęciu subregionalnym. Przegląd Geograficzny, 84(2), 219–236. https://doi.org/10.7163/PrzG.2012.2.3 .
Dyba, W. M., Stryjakiewicz, T. (2012). Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa wielkopolskiego w świetle realizacji polityki intraregionalnej. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Gawroński, K., Prus, B., Sołtysik, S. (2014). Analiza i ocena warunków rozwoju społeczno-gospodarczego województwa podkarpackiego. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich.Infrastructure and Ecology of Rural Areas, (4/2), 1241–1254. http://dx.medra.org/10.14597/infraeco.2014.4.2.092 .
Grabiński, T., Wydymus, S., Zeliaś, A. (1989). Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Główny Urząd Statystyczny. (2019). Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin. Warszawa. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/33/2/1/sytuacja_demograficzna_polski_do_2018_roku_tworzenie_i_rozpad_rodzin.pdf .
Jarocka, M. (2015). Wybór procedury normalizacyjnej w analizie porównawczej obiektów wielocechowych. Economics and Management, (1), 113–126.
Józefowicz, K., Smolińska, K. (2019). Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego w powiatach województwa wielkopolskiego. Turystyka i Rozwój Regionalny, (11), 37–49.
Kukuła, K. (2000). Metoda unitaryzacji zerowanej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kukuła, K. (2017). Zanieczyszczenia środowiska a działalność proekologiczna w Polsce w 2015 roku w świetle wielowymiarowej analizy porównawczej. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego, 17(3), 226–238. https://doi.org/10.22630/PRS.2017.17.3.69 .
Łapińska, J., Escher, I., Kądzielawski, G., Brzustewicz, P. (2020). Ocena zakresu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju w przemyśle cementowym w Polsce z zastosowaniem wielowymiarowej analizy porównawczej. Cement. Wapno. Beton, 25(1), 39–44. http://doi.org/10.32047/CWB.2020.25.1.4 .
Łuczak, A., Wysocki, F. (2012). Zastosowanie uogólnionej miary odległości GDM oraz metody TOPSIS do oceny poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa wielkopolskiego. Przegląd Statystyczny, 59(2), 298–311. https://ps.stat.gov.pl/PS/2012/2s/2012_spec_2_298-311.pdf .
Malina, A. (2020). Analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski w latach 2005–2017. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (61), 138–155. https://doi.org/10.15584/nsawg.2020.1.10 .
Miłek, D. (2018). Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa świętokrzyskiego. Wiadomości Statystyczne, 63(6), 39–56. http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0673 .
Pawełek, B. (2008). Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych złożonych zjawisk ekonomicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Piszczek, S. (2013). Zróżnicowanie przestrzenne poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (31), 334–346. https://www.ur.edu.pl/storage/file/core_files/2013/9/27/1396a67c0132f589a575e462397ac2d2/28 .pdf.
Pociecha, J., Podolec, B., Sokołowski, A., Zając, K. (1988). Metody taksonomiczne w badaniach społeczno-ekonomicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Prus, B., Król, K. (2017). Ocena zastosowania wybranych metod taksonomicznych do klasyfikacji zjawisk społeczno-gospodarczych. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus, 16(2), 179–197. http://dx.doi.org/10.15576/ASP.FC/2017.16.2.179 .
Siudek, T., Drabarczyk, K., Zawojska, A. (2018). Rozwój społeczny powiatów województwa mazowieckiego – kwantyfikacja i ocena. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, (123), 17–42. https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2018.123.19 .
Sokołowska, D., Filipowicz-Chomko, M. (2015). Ocena rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa podlaskiego z zastosowaniem metod TOPSIS oraz Hellwiga. Optimum. Studia Ekonomiczne, 6(78). https://doi.org/10.15290/ose.2015.06.78.13 .
Sompolska-Rzechuła, A. (2016). Zróżnicowanie rozwoju społecznego w ujęciu przestrzennym. Wiadomości Statystyczne, 61(1), 62–78. http://doi.org/10.5604/01.3001.0014.0898 .
Stec, M. (2012). Analiza porównawcza rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa podkarpackiego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, (25), 180–190. https://www.ur.edu.pl/storage/file/core_files/2012/10/8/dcc5334718449a80e20580dcae198412/16.pdf .
Szymańczak, J. (2012). Starzenie się polskiego społeczeństwa – wybrane aspekty demograficzne. Studia BAS, 2(30), 9–28.
Ziemiańczyk, U. (2010). Ocena poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich i miejsko- wiejskich w województwie małopolskim. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, (14), 31–40. http://www.infraeco.pl/pl/art/a_16225.htm?plik=964 .
Zioło, M., Jaworska, M. (2007). Zróżnicowanie banków spółdzielczych woj. lubelskiego pod względem wskaźników efektywności. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 9(3), 247–251.
